Moçambique

Moçambique
Parque da Gorongosa

Douro

Douro
An cama de mofo

sexta-feira, 8 de março de 2019

Ls çapatos de tacon alto


 

L polheiro quedaba mesmo porriba de la portica de la frauga de tiu Abelino. A la

nuitica era ber la família de Spabilado a chubir por uas scaleiricas feitas cun un palo

seco, cun scalones de tabras pregadas. Ls polhicos atrás. Por fin l galho pedrés, para

se certificar que ningua franga s ́iba a namorar cun algun franganote de tie Marie.

Era mui fino i, de tan fino qu ́era, tiu Abelino chamaba-le Spabilado.

Habie ua ruoda dun carro de las bacas stribada a la parede de la frauga mesmo de

caras pa l lhume i la çafra. Era ende que Spabilado se scundie todos ls dies, para ber

cumo l ferreiro aguçaba las reilhas, amanhaba ls çadones, ls çachos, las fouces ou

algua faca que, por star mui melhada, precisasse de ser temprada cun aço. Arriba

de todo, quedaba ancandilado a ber fazer las ferraduras. Querie calçar todo quanto

bicho menudo houbisse na Speciosa.

Malhai cun mais fuorça, caralho!, boziaba tiu Abelino als malhadores ( el dezie muita praga).
Nun sei para quereis esse cuorpo tan grande! Spabilado assustaba-se i arrecolhie la cabeça.
Apuis assomaba-se outra beç a la jinelica de la ruoda para ber meter la ferradura n ́auga

de la pila. Outra beç al lhume, outras malhadelas apuis que burmeilha i, al fin, l

ferreiro fazie ls buracos de ls crabos que habien de sigurar l çapato al casco i a las

caçcanhetas.
 

Anton nós nun é-mos de tener çapatos cumo ls de las bacas i de ls burros que telíncan

quando pássan na ruga?, percurou Spabilado a l ́ Assemblé de Bichos Pequeinhos

qu ́ ajuntou an pie de la moreira. Hei-de-bos calçar a todos, nun seia you l Galho

chefe desta tierra!

Ls sapos i las ranielhas fazírun cordelina i, colgados, l pormeiro siguraba l baraço de

l fol. L sapo campaneiro quedou na ponta de baixo para dar l baláncio, para que l aire

salisse de l fol cun fuorça i l lhume ardisse. Spabilado, l ferreiro; dous gatarrones charruscados,

ls malhadores. Ls ratos roubában la quemida i las pitas éran las cuzenheiras. Ls

perros quedában a la fuonte d ́atalaia para abisar se tiu Abelino benie a las eiras

abaixo, de Zenízio, adonde iba aguçar reilhas.

Quando tiu Abelino chegue, todo mundo se çcalça i sconde ls çapatos!, abisou

Spabilado.

La franga pelada, prouísta i moderna, nun se calhou enquanto sou pai nun le fizo

çapatos de tacon alto cun uas charrascas de fierro na punta.

Cuitada! Partiu las patas quando se caiu de ls tacones abaixo i, a la pormanhana,

staba de rebimbas a la puorta de la frauga, inda cun ls çapaticos calçados.

Quien las habie de pagar?  Spabilado!

Zdende, Spabilado fui afolador i rapaç de mandiletes de tiu Abelino até que, cun sou

trabalho, quedasse pago l fierro, l aço i l carbon de piedra que dórun cabo.

Ye mesmo spabilado este  caralho deste galho, dezie para el mesmo tiu Abelino,

quando miraba para Spabilado todo ancarbonado!...

Bidas Stapuradas ( De la Atologie de Outores Stramuntanos)


Era l cielo lhargo de mais a pesar-me anriba de ls ombros cansados cun l peso de la manta chafurgada d ́auga. Era l lhume friu para tanta frialdada. Era un nunca acabar la nuite, para tan pouco pan na cerrona.
Alhebantei-me angaramonado, para birar la cabanha. Habie-se birado l ́aire nun repente. L lhume yá mei mortiço acendiu-se mais un pouco, la cabanha era fustigada de caras por aqueilha cisca d ́aire de la Sierra, aire que todo queima i nada cria.
L ́auga ampeçou a molhar-me las oureilhas, l cachico deilhas que se bie de fuora de las mantas de burel, húmadas i pesadas cumo se de fierro oubíssen sido tecidas.
Birei la mie casa. Si, la mie casa que yá bien hai que outra nun tengo, ua casa que nunca ten corrientes d ́aire por toda eilha resfolgar ls aires todos.
Apuis, fui-me a lheinha quaije pul téntio. Las canhonas ne l chequeiro, oubindo ls mius passos, mexírun-se un pouco i lhougo apuis metírun inda mais las cabeças por ambaixo de l culo uas de las outras, a modo de se calcéren i fazéren un guarda chuba bien feito, que nunca l ́auga le bira las baretas.
Fiel i Farruscas, fieles guardadores, lhebantórun-se. Querien seguir ls mius passos para l causo de percisar d ́oussílio stáren acerca. Dórun ua buolta i fúrun a deitar-se outra beç als pies de l miu xaragon de palhas.
Streilhas, nien raça. La lhuna ancolhiu-se por trás d ́anubrados. Ua scuridon tan grande cumo la mie ampoténcia para ler ua palabra.
Ansinórun-me a screbir l miu nome para nun assinar cun la cruç que parece que un anté s ́ambergonha. Tube suorte an tener un nome pequeinho i pouco custoso de remissacar las curbas de las letras: Cun palos de cerilhas yá riscadas que iba guardando i cun bolhaquitos, iba praticando, para fazer cada beç mais bien. Trazie-los ne l bolso de las calças i, assi que apanhaba un lisico, puxaba de las cerilhas i de
ls bulhacos i alhá staba you. Un A grande: trés cerilhas, ua a treciar las outras dues; un bé pequeinho: ua cerilha i un bulhaquito stribado; l é pequeinho, un garabatico cun l gancho cerrado; l lé pequeinho: ua cerilha máis lharga de pies. Ende staba Abel! Alves, tamien nun fui custoso. Apuis que yá staba algo habelitado, cun un palico screbie l miu nome melhientas de bezes na arena lisa qu ́habie quedado nas augueiras.
Lhembra-se-me bien la pormeira beç que assinei sien ser cun la cruç. Staba anchado que nien sapo campaneiro! Nun cabie an mi de tan amprouado!...
Nestes pensares, por sfregantes, nien me dei de cuonta que habie ido por lheinha mais gorda, por antre aqueilha curidon. Las nuites fries són siempre lhargas i la lheinha gorda que tenie nun chegaba. L lhume ampeçou a arder apuis que la lheinha se secou un pouco. Oubie-se la ferbura de l ́auga ne ls tiçones mais gordos. Castelhanos ampeçórun a lhuitar Talbeç tebisse sido esse stalhar de castelhanos que me fizo
drumir naquel fin de mundo, adonde l cielo ye grande de mais para qualquiera alma i adonde l die tarda an mos trazer outro cerron cheno.
Jesé, tou pai, antes d ́ir pa la scola, siguie l sonido de ls chocalhos, até m ́achar i me deixar mais un canoco de pan i un cibo de toucino. Era l miu sustento i l de ls perros, mais un deseiuno de lheite de la cabra que ourdenhaba. Nunca ls mius filhos deixórun d ́ir a scola por cousa ningua. You i tue abó sacrafiquemos-mos muito. Sabiemos l que era ser analfabeto...
Bien háiades pu las buossas cuontas, abó!, dixo eilha, apuis de screbir nun cadernico, aquilho que nun querie que l tiempo lhebasse an sues alas.

La Nubre Branca


 

Hai ua nubre branca tan guapa ne l cielo i l cielo stá tan azul!, dezie la nina, deitada

na cama cun sue abó a la borda, para le cuntar la cuonta de suonhos. Berdade,

Bioletta! Guapíssema!

Anton qual ye la cuonta que quieres hoije?, precurou-le.

La de la nubre branca, respundiu eilha

Assi que ampeçou a andonar la cuonta, las eimages fúrun-le benindo uas atrás de

las outras.
 
 
 


 
La Nubre Branca
 

Era ua nubre branca, tan branca i tan dóndia que era mais dóndia que algodon i mais

branca que niebe. D ́onde an onde, tenie uas manchichas azules i quelor de rosa

zbotado.

Ua gaibota queixaba-se de la sue bida sien chupeiro: “Que bida la mie neste palo

de bandeira de barco de pescadores! Ye cierto que apanho muito peixe, mas que me

sirbe andar bien quemida se nun hai abintura neste bibir?” Dezie isto cumo se falasse

para outras gaibotas fastadas. (Ua beç, habie-se apuosto a bolar para loinge, mas an

pouco tiempo quedou tan debelgada!... Cierta que nun starie inda mui loinge, tornou

para trás).

Nisto, l palo mexiu-se, balanciou i la nubre branca achegou-se tan acerca, tan

acerca, que quaije las sues einaugas brancas batien ne l mar. La gaibota piçtanhou,

curgidosa... Ne l meio de la nubre abriu-se ua brecha i la gaibota oubiu ua boç que

dezie: Mira, you puodo amanhar-te un barco grande!

La gaibota arregalou ls uolhos, deixou cair la cabeça pal lhado de la nubre, para se

certeficar s ́aquilho era boç de berdade ou se starie a delariar. Nisto, ua fada cun

bestido branco até ls pies, alas douradas i ua bara, saliu de la nubre i diç-le: Beio que

nun stás feliç. Sós ua gaibota que percisa d ́ua bida mais alboriada. Dezindo isto,

abanou la bara para un lhado i paloutro i dixo: Fada Lylly, bai-te a trazer un barco de

cruzeiro, eiqui!...

Nun sfregante, l barco apareciu. Branco, grande i, cun tanta jinela cumo l houtel que

la gaibota abista de l sou penedo.

Agora bou-me! Tengo seis filhas na nubre, a quien ando a ansinar la mie arte. Antrou,

la nubre chubiu i quedou a surbertir ne l cielo, porriba de l nabiu.

La gaibota, anriba de l mastro, antes de l çponer de l sol yá habie perdido de bista al

sou penhasco. La nubre chubiu inda mais. Nisto, fui-se abrindo, apartando, i deilha

se formórun siete nubres brancas, tan brancas i dóndias, cumo la pormeira, mas todas

cun manchicas claras, Ua daba al rosa claro. Un airico lhebe fui-las arrolhando,

lhebando, apartadas de la nubre mais grande.

Assi que se fizo de nuite, quedórun paradas ne l cielo cumo tenendo cola. Siete

nubres colgadas de l cielo adonde las fadicas passában las nuites. La mais grande

era la de la fada Lylly, sue mai.

Al nacer de l sol, outro airico assopraba, assopraba.... Las nubres bolórun uas adreitos

 a las outras, ajuntorun-se i formou-se outra beç la nubre grande i era ende, pul die

que la fada Lylly ansinaba a las sues filhos las cousas que las fadas ténen que saber.

Passórun-se muitos dies, muitos meses.

La gaibota conheciu cidades, aguemitou-se an mares tremientosos, antrou ne ls

salones de fiesta adonde todo relhuzie, bestiu-se de dourado i pratiado, beilou

sbolaciando, tocou guitarra, cantou...

Un die sentiu falta de la sue família i quedou triste...

“An buona berdade, la buolta al mundo ne l mastro dun cruzeiro nun ye l melhor de

la bida. Stou tan cansada i desiosa de ber ls mius!”, dezie la gaibota cun gana de star

ne l sou penedo cun sous pais i armanos.

Staba nun paíç mui loinge, mui loinge, un paíç mui guapo, mui guapo, un paíç

chamado Sol Naciente, i, quando mirou caras a outro lhado, abistou l sou penedo

tan acerquita que até le parecie que yá bie a sue mai a acenhá-le.

La fada Bi, bestida de quelor de rosa claro, dando-se de cuonta de la sue tristeza, cun

la sue bara de fada amanhou modo de la lhebar a casa, agarrada al rabo dun cometa.

Yá las fadicas sabien toda la arte de ser fada.

Assi que la gaibota chegou, anialou-se ne l rugaço de sue mai i parecie-le mintira que

eilhi staba...An menos de nada ampeçórun-se a cerrar ls uolhos, la boca a abri-se,

sentiu l bater de las óndias cada beç mais loinge, mais loinge, l rugaço de sue mai

cada beç mais dóndio, mais calentico i prefumado...

An menos de nada, staba a drumir i a sonhar.

domingo, 24 de fevereiro de 2019

FORCALEIRO- Un Mirar

A imagem pode conter: céu, montanha, planta, ar livre e natureza
 
Froles a mirar-se ne l riu
cielos arramando quelores 
puls caboucos de ls pensares.
Mirares i mais que mirares…
Mirar lhembráncias, mirar palantre.
Gustos tamanhos de ser
an çtemunhos anroseirados
de sfregantes eiternos i máigicos
nun lhugar máigico na eiternidade de ser.
 
Un assomadeiro a beisar l riu
guardador de stórias an recalços yegres
na frime certeza d´huortas tempranas.
Para tarde só l sudor mana
i l alforraque lhieba muita priessa.
Águilas, alcaforros, mouchos i pius
i la nuite medrunca a arrepelar-se
i l macho cargado meio a quedar-se
i médran ls gromos a l´almendreira
na Primabera que stá a nacer.
 
Foto de Carlos Ferreira

segunda-feira, 11 de fevereiro de 2019

Un Mirar





Era fin de tarde ne l miu mirar,
mirar de ouserbaçon i spera.  
Fin de tarde de dies lhargos,
de sol abatido,
de çponer debagaroso i atiradiço.
Bundarie un lebe piçtanhar
para que las fuolhas se alborotássen ne miu mirar.
Spreito la medorra i entro neilha.
L antardecer abraça ls mius pensares,
la nuite a deixá-se cair a pouco 
beisa las mies chucheiras.
Era fin de tarde ne l miu mirar
i fui nel que me ambaí.
Abaixei del debagarico cumo quien quier ber
de mais acerca, suberti, i,
assi que bi cun clareza ls lhemites
de l tou cuorpo, cumo an bolo relhistro
i águila certeira a la caça,
botei-me subre ls tous cheiros i, cun un stremeçon
ls pensares adonde m´habie ambarado spertórun
i alhá staba you ancandilada a mirar-te,
a sorber sfregante a sfregante.
 Fui assi que bi que ne l miu mirar
yá nun moraba la fin de tarde.
Cumo huorta regada, era manhana.

domingo, 10 de fevereiro de 2019

Cantata a fin de tarde






Ribeirica de la mie nineç,
por ambaixo de freznos i salgueiros
há-des çcansar anquanto l sol
te cobrir cun las selombras de nubres.

Há-des bestir-te de quelor bioleta zmaiada  
i ls tous colares de froles i crouas staran
murchos na amargura de l cair de la fuolha
para apuis passares ne ls beiços
l húmado de cachoneiras que apressiadas
te alborótan la fame de paç.

Há-des tener  solidon sien la pedir
i nas tues augas spelharás cielo
cun amboras de quien nien de ti se çpediu.
Que será de ti, i de ls caminos i de ls caboucos?

Há-des sentir la falta d´abraços i, assi i todo,
corrirás, anque cun broca, atafanhada.
Assi i todo, há-des correr

sábado, 9 de fevereiro de 2019

Anzonando

L gás de la candeia acabou-se, Jesé. Fazes-me l fabor de me acender un gamon que la lhuç de l lhume nun me stá a chegar para filar la lhana negra".

Esta cumbersa poderie-se haber passado ne l tiempo de mie abó. Muita beç oubie cuntar cuontas destas quando era nina, ou porque l gás se tenie acabado, ou porque se quejisse forrá-lo.
Ne l meio de la scuridon an que las nuossas aldés bibien, l pobo i l mundo an giral, un gamon chegaba para ber l manelo, la meia i todo l que fusse. Feliçmente stamos noutros tiempos i hoije nien que acéndamos todas las lhámpedas, nunca chégan para ber l que queremos ber.
Tengo stado sien anternete. Adonde stou agora a passar férias questumo tené-la sien filos mas nun sei porque carga d´auga nun se me quier fazer la lhigaçon.
Nun tener anternete ne ls tiempos d´hoije ye tan malo cumo nun tenéren un gamon para acender, quando l gás se acababa. Quien stá aquestumado a ber to ls dies l mundo atrabeç daqueilha jinelica i de repente falta, queda un an cumpleta scuridon.
Camino muita beç adreitos l cumputador i apuis biro cun las cantigas de la segada, que ye cumo quien diç, sien saber l que bai pul mundo i sien poder cumenicar cun el atrabeç de ls blogues i de todo un sien fin de caminos que podemos ousar atrabeç de l mundo birtual.
A las bezes lembra-se-me de l que me dezie mie abó Ana, l´ abó santa que tamien fui para mi ua anternete pul que me ansinou i me ajudou a medrar an todos ls sentidos. Dezie-me eilha a modo de professie, l que outro haberie profetizado an tiempos, un home que se le prebenien las cousas feturas: quando l mundo stubir todo cruzado cun stradas, muita, muita strada, la fin de l mundo stá acerca.
Yá mie abó dezie aquilo porque le parecie que yá haberie muita strada, muito abion ne l cielo i outras cousas que a eilha le parecie yá fuora de quemun. Se mie abó bisse agora nun repente todas las cousas que las stradas birtuales mos puoden amostrar, morrie-se outra beç, de spanto.
Parece-me a mie que la fin de l mundo de la eignoránçie stá acerca cun todas estas stradas i, se era isso que al tiu se le prebeniu, anton si acertou an sue professie.
Ye la fin de l mundo cun lhemites de raias.


puosto por Adelaide Monteiro an 7/24/2010 11:45:00 AM 0 comentairos
Lhebai-me, caminos!

Lhebai-me, caminos
A ls cantares salidos
De camarada a segar
A l´ ourquestre de ls passos
Ne l birar de squilas
I carros a acarriar!
Lhebai-me, caminos
Que ls quiero grabar!

Lhebai-me, caminos
A la fuonte ne l chano
A la cántara chena
Cun un cacharrico
E a la sede bencida
Ne la cantarena de la mano!
Lhebai-me, caminos
Lhebai-me, pula mano!

Lhebai-me, caminos
A ls oulores a panes
A ls cuorpos sudados
De soldadas mal pagas
A matáren fomes
De eimbiernos lhargos!
Tirai-me, caminos
Cumo cundanados!

Lhebai-me, caminos
Al quarto pequeinho
Birado a naciente
Cun forro a strelhar
Tan friu era antiempos
I agora caliente!
Lhebai-me, caminos
Quiero alhá tornar!

Lhebai-me, caminos
Als ouleios de ls lhobos
Al miedo de l scuro
Aceso an candeia
Als pies angaranhidos
Nua ruga de lhodos!
Lhebai-me, caminos
Ne la mie alma, todos!

sexta-feira, 8 de fevereiro de 2019

Ls Fiscales de l Parque Nacional de la Gorongosa







Nun sou questumeira d´amantar ls filmes que beio, cuncertos ou óperas adonde bou, quelóquios ou palhestras, mas hoije nun registo. Nun registo mesmo porque me senti ir al cielo, Eden an tierra que lhougo ne ls pormeiros minutos me fizo slhagrimonar. Só me faltou la sala oureginária de l Cinema S. Jorge, pantalha grande, sala fantástica, cadeiras dóndias, adonde bi filmes que nunca mais se me çqueciu, cumo tal, Africa Minha, l´Amante de l Tenente Francés etc, etc. Daqueilha sala fazírun trés, apuis que bieno l tiempo de las picocas nas salas de ls Centros Comerciales. Bá, eiqui nun las hai, nó porque nun tebisse fragueses mas porque nun hai soto de pipocas. Muita cousa se passou, de mano an mano andubo,  até que fui cunsiderado d´antresse público i la Cámara de Lisboua an buona hora  l mercou. Alhá se fázen muitas cousas de la cultura sien filon de lucro: Fiesta de l Cinema Eitaliano, de l Francés, l Indie, strenas de filmes, etc, etc.

Un piloto d´abiones,  nun eiroplano que mais parece un páixaro grande, bola subre l Parque Nacional de la Gorongosa. Las bistas de riba son de la mais grande guapura. L riu Púngue staba drumido na prainura e a las bezes abrie ls braços para saludar l cielo que porriba l miraba i para lhebar auga mais acerca de las “machambas” adonde l milho, la batata doce ou mandioca medrában. L´auga inda staba scura, mas yá sien ser tiempo d´anchenas que apuis deixórun la nata para todo star stercado i spabilar i dar fruto an menos de nada.

Nunca aquel moçambicano habie pensado an ser piloto d´abiones. “You pensabe  que este modo de bida era para fidalgos, para outras classes sociales”, dezie el. L trabalho del era begiar las florestas i tierras de l parque i mandar las amboras als fiscales. Siempre a mirar para baixo i a registrar ne l cumputador todo l que ls fiscales debien de saber para fazéren sou trabalho naquel  melhon  de quilómetros quadrados de l parque: animales feridos cun las rateiras de cabos d´aço puostas por caçadores furtibos, sbandalho de florestas cun corte de umbilas i outras árboles de madeiras nobres, todo acontra-lei, fogos. “L miu scritório ye l mais guapo que puode haber ne l mundo”, dezie l rapaç, anquanto daba ua buolta mais an zlhado i fazie bolar flamingos dua lhagona.

Ls Fiscales de l parque Nacional de la Gorongosa  ye  un decumentairo de Carla Ribai, sendo James Byrne l predutor i l scritor, conhecido yá por África´s Lost Eden, Rebirth of Paradise.

Ls fiscales nun chégan para tanto terreno i fui perciso ampreitar mais. Fui la pormeira beç que mulhieres pudírun assentar-se cumo feturos fiscales de l parque. Aparecírun setecientos, homes i mulhieres,  mas la recruta era tan custosa que al fin stában quarenta, antre eilhes seis mulhieres, prontos para séren ampreitados.

Al fin de poucos dies yá habien zarmadelhado i arrecolhido un çambon de rateiras de cabos d´aço i assi, l parque, an pouco tiempo, dará seinhas de muitos mais animales. Redes  de madeireiros fúrun apanhados i ampresários strangeiros malsinados.

“Hai que lhuitar pula defesa de la fauna i mantener la biodebersidade para bien de las populaçones, de l paiç i de l mundo”, dezie Micaela toda concha, ua de las trabalhadoras, mai solteira d´ua filha, amostrando todo quanto la sue quadrilha de quatro pessonas habie recolhido na pormeira salida pul terreno.

L beternário, un rapaç pertués, cun la sue quadrilha de ajudantes, bai a todos ls animales que percísan de tratamentos médicos ou a poné-le seinhas eiletrónicas para le poder seguir l rastro.

Un lion habie atrabessado l riu i amenaçaba ls moradores d´ua aldé i tamien ls sous animales. L piloto cun un eilicópetro, fui-lo spostiçando i alhá iba fugindo i se bie antre las cronas de las árboles. Senti-me tamien alhá, uns cientos de quilómetros mais para dentro, ne ls “tandos”de Manica, quando ls tamien subrebolemos d´eilicópetro.

Talbeç hoije, apuis que me druma, l suonho seia bibido a la borda de la Sierra de la Gorongosa, acerca dua lhagona adonde ls flamingos fágan ua nubre quelor de rosa, l riu Púnguè arrame auga puls tandos, i you, stando alhá, me sinta ne l Jardin d´Éden.

Arquivo do blogue