Moçambique

Moçambique
Parque da Gorongosa

Douro

Douro
An cama de mofo

terça-feira, 20 de dezembro de 2011

Ye pula manhana…

Ye cedo, pula manhana
que me chega la lhuç sien aranheiras,
l aire sien polagueiras,
ls sonidos sien zgrácias trazidas de l mundo.
Ye pula manhana que me dou screbindo,
sien que se me lhembre que bibo

ne l meio dun pulburino,
nobidades que muita beç nien cumprendo.
Que denheiros,
qu´ antresses fázen ir de cachafun ls pobos,
las naciones;

que credos, que religiones,
lhieban a matar sien tino?
Ye cun este torpor de la manhana,
quando inda nien quaije spertei

palas rialidades deste mundo
que melhor me dou nas palabras,
anquanto las notícias
inda las sinto ancarambinadas
pula gilada de la nuite.
Apuis,
quando alguien me dá ne l boton de la telbison,
chega-me un Natal a cheirar a anjustícias i a fome,
a muortes por un saco de ouro que há-de ser mercado
por quien cun el bebe l sangre de l´armano.
Ye pula manhana que l sol m´ entra stremunado,
mas que debrebe bai a beisar relhamposo l coubal
para bibir sien crise esta Natal,
puis la tierra acarinada
nun sinte la crise de ls mercados.
Ye pula manhana
que melhor ls paixaros me cántan
ne l boucin de casa
an ourquestras afinadas,
foutos,
nun fugírun al friu de l´eimbierno,
nien deséian mais de que aqueilhas sementicas
que fúrun sobrando de l berano,
ó que sembradas,
nun passórun de grano.
Muito ten a daprender l´ houmanidade
cun estes paixaricos que me cántan pula manhana
ne l boucin de mie casa!...
Nunca se fártan ls homes!
Nun haberie crise

cun estes cum estes paixaricos
que beio agora pousados a scabar,
antre las yerbicas cargadas de gilada.
Ye pula manhana…

segunda-feira, 19 de dezembro de 2011

Cuntigo


Caiu la gilada, tan branca i tan frie
i ls berdes de la huorta drobados i frágeles,
fazírun la bénia, al sol que nacie.
La nuite sien ti era muito mais frie.

Ls chupones alhá ambaixo,
na aldé belhica, píden que ls caléçan
que l déian bida
i a pouco las casas son uobos a abrir,
 i anriba ls telhados,
l fumo ancomeça, a golfiadas a chubir.
La bida cuntigo ten outro sentir.


l sol almeia l termo delorido
i ls berdes de la huorta spértan a pouco
lhebántan ls benairos, sous benairos brancos,
cuorren-le las lhágrimas, chóran d´alegrie,
apedúran fuorça pa la nuite frie.

Cun ls dedos na botoneira, miro bien las bistas
i la aldé solica yá deixa de l ser
i l die cuntigo ten outro correr.

domingo, 18 de dezembro de 2011

A ti, Ricardo!

Chegueste-me an Dezembro


Fai hoije trinta i seis outonhos


La prenda de Natal mais perciosa


Que algua beç tube:


Sien lhaços a fechar la caixa


Mas cun lhaços bien mais fuortes


que l corte de la bide nun aparta.










Eras…


Talbeç rapaç dezie you


I quando pa la mie barriga mirában


Tamien las curjidosas dezien:


Bai a ser un rapaç!


Solteste-te i apuis bozieste


I cumequiera me deziste:


Este que bés, sou you!


You deixei-te




Deixei-te medrar ouserbando-te


Deixei-te bolar seguindo l tou bolo


Abintureiro i repunsable


Cun antegridade i caratre


Sós tu próprio


Sien nunca deixares de ser, miu tamien.

Assomou-se la primabera

Chegueste an die soalheiro
a calcer-me ls pies
pousados ne l absedo.


Nunca hai sol que caleça
aquilho que só se calece
cun un mirar doce
cun ua mano de lhana
cun un cuorpo de liana.


Çfiso-se la carambina
adonde ls pies sgobiában
adonde ls beisos se me anregelában
ne l modo de beiso adiado


Chegueste
i cuntigo
assomou-se la primabera
pul alçapon casa

quinta-feira, 8 de dezembro de 2011

Natal

Será que cun esta crise de que todo mundo fala, se amostrará l berdadeiro sprito de Natal?
Cunfesso que nunca me gustou l Natal çque sali de la mie aldé inda you era mui nuoba.
Nunca gostei nien me parecie que isso fusse l Natal: aqueilhas corridas a ls sotos, aqueilhas lhuzes scessibas an to ls sítios, aqueilha publicidade toda mais dun més antes, aqueilhas caixas a ancher ls caixotes de l lixo, aqueilhes pinhos a suspirar apuis de ls Reis, azimbrados an qualquiera sítio.

Onte passei a caras a Paço d´Arcos, a la salida de l Cacém. Ne ls outros anhos, ls recundeles de las stradas tenien grandes árboles de natal cun todo l que era perciso. Astanho nun habie nada disso nien lhuzes, mas, nun de ls redondos habie ua cousa cun muita arte i de que gustei muito. Son trés ou quatro árboles cun ls galhos gordos i uns poucochicos de ls mais finos, todas çcascadas. Stában puostas cun muita arte, cad´ua pintada de sue quelor clarica i cun flores puostas nas puntas de ls galhos.
Ora, isto si ye guapo!, até falei you cumo se al miu lhado ne l outro sintalho de l carro stubira outra pessona. Ua cousa que nun habie de haber custado muitos ouros i, sobretodo, nun gasta eiletrecidade até l die de Reis.

Cun pouco se fai muito, assi haba eimaginaçon!
Nisto i an todo.

segunda-feira, 5 de dezembro de 2011

L pinho d´abó


Este cortadeiro ye dun pinho mui special. Abó Delaide cuntou-me la stória quando you tenie l tou tiempo, yá l pinho miraba adreitos a baixo para cumbersar cun l telhado de la casa de tous bisabós  i que, por bias del, l passórun a chamar la Casa de l Pinho. Abó anchie-se de proua quando anfeitábamos l pinho ne l Natal.
Abó cuntou-me assi:
“Naciu quaijeque na marcaçon. Nien sei cumo nun lhebou ua çufinada cun la reilha, lhougo a la nacença,  para que nun l çfrutasse cun sues raízes l fruto de sou suor.
Talbeç por nun ser de naide,  l pinho medrou bien mais fuorte i andependiente que ls outros armanos, uns stribados a ls outros i mais portegidos de las ambernadas. I tamien mais guapo. Al modo que iba medrando mais alto i berde que ls outros, mais paixaricos se le íban acocando antre sues  fuolhas biciosas.
Que si me storba este pinho!, dixo-me un die  miu abó na arada.
Nun l´ arriqueis! Nun bedes que ye bien mais guapo que ls outros?
Al modo que you dixe estas palabras, un bandico de perdales pousou-le anriba, agradecidos por podéren cuntinar a tener ua casica dadonde podien mirar ua prainura berde.  L pinhico, pouco mais alto que you, piçtanhou las folhicas berdes a anfeiteçar-me i riu-se para mi.
 Fui assi que l pinhico suberbibiu a la çufinada de la reilha na calma de la bima i se fizo miu amigo. Lhémbra-se-me que na sementeira yá habie spigado bien parriba de mi. Era mais alto que you dous palmos.
Naide naquel tiempo coincie l Natal cun pinhos anfeitados. Fui ua rapazica de l miu tiempo que me cuntou esse modo de bibir l Natal i me amostrou un retrato dun pinho nua squina de la sala,  cargado de bolicas.
Que bien quedarie l miu amigo assi!... Mas cumo bou you a fazer, puis cumo cuntinará el a medrar!?
Abó, á abó! Tenemos que ir a arrincar l pinhico i apuis póneis-me-lo ne l huorto!
Mas para que diabo quererás tu l pinho!?
Quiero fazer ua árbole de Natal mas nun quiero que se muorra. El dixo-me que si. Diç que passa muita sede ne l berano i eiqui, siempre l botarie auga al tuoro.
Mas nó! Ne l huorto a assubedar todo!? Mas nien penses nua boubeira dessas!...
Al pie de la ramalhada que siempre l stribo alhá la rima de lheinha.
I fui assi que l pinho bieno a dar l nome a la casa…
Todos ls Natales you l´anfeitaba. An pormeiro cun bolas  feitas cun la prata de ls cigarros i cun ls papeles de saltaretes de la feira de la Lhuç. Mais paixaricos benien para mais guapo quedar.
Era alhá que l Nino Jasus me deixaba las nuozes, nua casica feita cun trés teilhas, dues a fazer de parede i la outra de telhado. Achaba you que assi nun era tan custoso par´ El alhá chegar por nun s´anciscar nas teilhas de l telhado,  chenas de fulhin. Lhémbra-se-me d´ ua beç  El m´haber puosto saltaretes de berdade, que por séren mais pesados, barimbában muito mais cun l aire.
Stábamos felizes ls dous i el chegou-me a dezir  que la calor que salie de las teilhas le derretie un pouco l çanceinho i que quando la mie mano l passaba no tuoro, sentie un  carino de seda. Mesmo stando loinge de ls armanos se sentie feliç.
Tamien pouco eilhes s´ ancomodában comigo,… dixo-me un die, drobando-se para me topar na oureilha.
Nun digas isso!, puis bien sabes que eras l que menos sofrie cun l aire de riba, pula brigada que eilhes todos te fazien."

Quando you era pequeinho yá era perciso scalada para l chegar a ls galhos cargados de pinhas. Quedaba guapíssemo! Abó mercaba bolas,  anfeites relhuzientes, bumbilhas eilétricas que piçcanhában i na crona poniemos-le ua streilha tamien a piçcanhar. Solo tou abó era capaç de alhá chegar. L Nino Jasus passaba alhá siempre, a la casica de teilhas, siempre que you chamasse por el.

Pai, you tamien querie chubir a la scalada! Porquei cortórun l pinho d´abó?!
Tubo que ser… Cumo staba solo i era mui alto, barimbaba muito i, caendo, sborraçarie ls telhados. Para alhá disso, pegando fogo, era mui peligroso para todo l correr de casas.


…Floménia nun se cunformaba cun l corte de l pinho de sue abó…
Un die sou pai fui a dar cun eilha sintada a la borda de l´árbole de Natal de plástico quelor  de prata, a jogar de morada.
“Agora tu, an beç de seres tu, tu bás a ser l pinho de mie abó… You bou a chubir a ti cun ua scalada mui alta, mui alta, tan alta que ye possible ir a saber de ua streilha al cielo para te colgar na crona. Apuis tu barimbas comigo anriba i you sou capaç de chegar a la lhuna.
Apuis tu barimbas, barimbas inda mais fuorte,… i barimbas siempre alredor i you beilo, beilo, beilo…”
A partir desse die un pinho medraba nua squina de la baranda,  ne l que habie sido un pipo de sou bisabó.
 Sou pai sabie que nunca serie perciso  scalada para alhá chubir por bias de l cimento de la baranda de riba. Assi i todo, haberie outro pinho a medrar anquanto la magie de l Natal medrasse na alma de Floménia i ua streilha relhamparie na sue eimaginaçon de nina…



quarta-feira, 23 de novembro de 2011

Era nuite i tanto die



Era nuite, tanta nuite

era nuite i l die benie.

Benie l die an tanta nuite,

Siempre que la trocida ardie,

a ancendiar la nuite

cun l sol que an nós ferbie.

Ferbie-mos tanto la nuite

que até streilhas acendie.


E quando al cuidar que la nuite

yá quedaba siempre die,
 
chegaba anton l çponer

de la calor qu´an nós decie

i chegaba-mos la manhana

ourbalhada an nuosso cuorpo,

ne l cuorpo que inda ardie.

Apuis bolbie a ser nuite

nun suonho qu´ apetecie.


terça-feira, 22 de novembro de 2011

Fago-me mar





An ti
me fiç al mar,
al mar anfenito sien óndias,
praino adonde fui acostar.


Corri-te
sien nunca te correr,
mar manginado,
na tierra que me biu nacer.

Agora que melhor te conheço
i m´ ancantas
cun l tou bulhiçioso correr,
sós mar cun muntanhas,
sós mar cun miraiges,
 até l´anfenito de l miu querer.

Fago-me mar
canoua sou

frágel i atrebida

nabegante quiero ser.

segunda-feira, 21 de novembro de 2011

Ye tiempo

Cuncurso Cuontas de Natal 2011

Era tiempo de niebe, de çanceinhos, de cielo cinza, de nubres carbenadas nua sola que parecie que ua sola tapaba l cielo todo.

Era tiempo de cunflitos eiquenómicos, de gobernos caídos i nacidos por fuorça de ls mercados financeiros sien que l pobo botasse palabra cun la cruzica ne l papeluxo de l boto. I caien ls gobernos, i benien outros sien se saber cumo i cun que democracie. I prendie-se giente que nun se debie i quedaba suolta outra giente...

Era un tiempo an que homes poderosos nun pagában pu ls sous malos atos: uns porque yá s´habien scapado para países que nun ls podien botar d´alhá, outros porque nun dezien a naide que s´íban a scapar, outros porque tenien tanta fuorça que birában todo d´alrobés, ls bancos, ls gobernos, la justíçia.

Era tiempo an que ls pobres pagában an beç de ls ricos, para tapar esse poço sien fondo que cun sues apaliadeiras estes ajudórun a scabar.

Juanico era un nino cun cinco anhos. Ls uolhos grandes i de la quelor de l mar relhuzien an cada Natal, quando, al pie de la árbole de natal na squinica de la sala éran abiertas todas aqueilhas caixas anrebulhadas an papeles i lhaços, cadun mais guapo que l outro. Éran siempre del l mais deilhes. Juanico era l mais nobico de la famílhia. L´armana yá tenie quaijeque binte anhos, nacida de l pormeiro matrimónio de sou pai.

Al modo que sue mai l daba ua mano a tirar l papel i ls baraços de cada caixa, daba poulicos cun la zapaçéncia de la spera, até ber qual era l outro jogo que se seguie. Poulaba, rie-se, rie-se muito, cun aqueilha alegrie de felcidade.

Agora que yé tenie cinco anhos bie que la sue bida habie demudado. Pormeiro porque saliu de l coleijo adonde siempre habie andado i fui para ua scuola de ninos adonde nun coincie a naide, mas adonde sou pais nun pagában.

Apuis sou pai quedaba an casa an beç de ir to ls dies para ganhar la bida.

Anton pai, se la ampresa adonde trabalhabas fechou, bás para outra, dezie-l el un die para l´animar. Siempre biu a sou pai cun gurbata i agora nun l staba a gustar de l ber siempre cun alparagatas i fato de correr, mesmo nun indo a correr.

Si pai, tu siempre fuste l pai mais baliente de l mundo!

Sabes, ne ls nuobos trabalhos nun quieren giente cun pelo ruço, diç-le l pai!

Mira pai, stá eiqui la tinta cun que mai pinta l sou! Bámos, que you te dou ua mano. Sou pai riu-se mas cun risa triste. Nun ye perciso filho, you hei-de amanhar algo, mesmo cun ls mius cinquenta anhos.

Juanico yá habie antendido muita de la deficuldade. Sous pais yá tenien tebido ua cumbersa cun el quando fui la mudança de scuola mas nun sabie que la crise de que todo mundo falaba, habie tamien chegado a las caixas de l´arbole de Natal.

Nó, Juanico! Astanho nun pongas nada de jogar na carta de l Pai Natal. El tamien fui çpedido i nun te puode trazé-los. Pon só uas botas i uas calças de pana. Nien la jaqueta de lhana. Tenes que te amanhar cun la que te merquemos l anho passado. Puode ser que apuis no tiempo de ls saldos nós amanhemos modo de la mercar.

Ahhhh! Nóóó! Quiero tamien ua playstation!

Apuis alhá se cumbenciu cun las cousas que sous pais splicórun, el que siempre tenie l que querie.

Nunca Juanico habie puosto nada destas cousas nua carta. La cousa staba a demudar, staba, pensaba el…

Juanico inda nun sabie screbir la carta. Anton, sintou-se al pie de sou pai i fui-la ditando. Siempre serie melhor al pie de sou pai do que na scuola… Sabie el alhá se nun quedarie ambergonhado…

Ua “playstation”que habie bido nun soto dun centro comercial, daqueilhas que parécen un cumputador, quedou-le na garganteira, mas,… pormessas son pormessas… Era tiempo an que Juanico tenie que se gobernar cun l que l´habie sobrado de ls derradeiros anhos de Natales gordos.

La mesa de Natal yá staba puosta pa la cena, las lhuzicas piçcanhában na árbole. Todo staba yá porparado pa la cena. Sou pai habie frejido ls afelhozes i ls suonhos i habie feito l arroç doce. Juanico spargiu an cada un, açucre i canela i fizo birar alredor ls suonhos, na cama de la cáldia de açucre, canela i laranja spremida. A bien dezir sou pai sabie que nun debie de star acerca i por esso le puso pal´outra punta, yá loinge de la sartian.
Sue mai porparou l bacalhau i l polbo cun batatas i tronchos. Sous abós nun tardarien i sue abó Marie trazie siempre un munton de cousas doces. Inda se staba a babar só de se l lhembar de l tuoro de checolate de l´anho passado i de la lhampreia d´uobos…

Á pai, porque ten aqueilha caixa uns buracos porriba?, percuraba Juanico un cachico antes de la meia nuite. Mas eilha nun staba alhá inda agorica mesmo!
Spera un pouco, Juanico, apuis hádes ber.

Ui, un gatico! Que prenda mais guapa! You siempre quije un gatico i bós nunca me fazistes la buntade…
Bien háiades pai i mai. Este ye l Natal mais feliç de la mie bida!
Un gatico, l miu Farruscas!, dezie Juanico anquanto agarraba nel. Bou a dá-le lheite i a fazé-le la sue cama no tapete al pie de la mie cama.
Á abó Marie, mirai-lo!
Pai, porquei ten tanto friu l Farrusquitas? Adonde l mercou l Pai Natal?
El nun ten lheite para dar als gatos i por isso nunca te lo habie trazido. Fui you que lo achei a la borda de l caixon de l lixo, a el solico a miar. Tan pequerruchico, meti-lo no bolso para que nun l bisses quando bulbi de çpejar l lixo. Apuis amanhei la caixa cun buracos para que pudira resfuolgar. Merece tener ua famílhia i tu tamien siempre quejiste tener un gatico... Telfonei a tue mai assi que l bi i eilha nun s´amportou.
Oubrigado pai, oubrigado, mai! Sodes ls melhores pais de l mundo!
Adoro-bos!
Farruscas, nun tengas miedo! You sou tou amigo!
Á abó, mirai que pequerrico!
Tenes que quemer bien l lheitico para medrares, Farrusquitas!

Era tiempo de crises eiquenómicas i financeiras, era tiempo de cousas que Juanico nun antendie por muito que houbira ls telejornales anquanto almorçaba i cenaba i que l´antrában por sue bida adrento cumo la colher entra na malga de l caldo. Era tiempo de muita zounestidade cumo oubie dezir, mas para el, fui l tiempo que l dou l gatico que tanto habie pedido i que sue mai nunca habie quejido porque le stragaba la casa.
Juanico ancomeçaba a ber la bantaije de tener ido a bibir para esta casica mais pobre, terreira. Inda porriba mais acerca de sous abós! Apuis, sue mai nien habie rezungado cun sou pai quando biu que querie lhebar l gatico…

Ye tiempo de Natal i há-de ser tiempo doutros Natales mais justos, mais solidários, mais houmanos, anque las bumbilhas de las árboles nun séian tan relhuzientes.
Siempre haberá Natal quando houbir ua risa ne l rostro dun nino…

terça-feira, 15 de novembro de 2011

Salimiento de l lhibro, Ls Quatro Eibangeilhos




L outor de la traduçon, Dr Amadeu Ferreira, quedará cuntento cun la buossa perséncia neste eibento i por esso, eiqui deixo l cumbite dregido als seguidores deste miu blogue.
Bien háiades pula buossa preséncia.



Para lerdes l cumbite, clicai na eimage.

domingo, 13 de novembro de 2011

LA ÇPRANÇA NACE

La çprança
nace an cada caída
i an cada tropicon
que más alantre mos lhieba;
an cada colchon
a calcer la raíç
de l´arble delorida.


Sóltan-se las cotras,
cun l cuscuron a relhampar
i la racica a beisar
ls gromos de la bida
i, ne ls cerros de l´arada,
tornará a medrar
çprança de grano,
de fruito i de risa.

L zgusto de l´eimbierno
nada mais fui
que neçaira malzina.


La çprança
nace
de l gromo a medrar
ne l ambeligos
de la tierra atrecida.

sábado, 5 de novembro de 2011

Monólogos de Solidon

Mai Ana até se ponie mala quando tenie que te mandar cun las bacas. Tan pequerrica! Cun seis anhos yá ibas cun eilhas.
A mi passou-me l mesmo tamien cun ua baca chamada Dourada. Mira, ua beç que la baca staba a quemer nun pan i you nun era capaç de la botar porque l tenie miedo… Apuis alhá chegou tiu Luís i botou-me-la.  La mesmica que tu cun la Mourisca.
Nun eras nada faladeira. Passabas na rue de l Gato i só falabas cun tie Eimílhia, la tulhidica que staba na cadeira, a la puorta. Ua beç pediu-te la guelhada para eilha poder anxotar las bacas. Tu deste-le-la i apuis arrajeste outro palo para amenaçares la Mourisca quando ancaraba para ti.
 Ua beç para te fazer falar tie Jesepa dixo-te: Anton Marisé, para adonde lhiebas las bacas? Apuis tu deziste assi: You nun sou Marisé! Marisé y ela outra. Essa cuonta fui-me, i inda me ye cuntada muita beç.
Striba ls dous palos un no outro que árden melhor!
La tie Parreira quedórun sien pai mui nuobos, siete armanos. Apuis bieno eilha i un armanico para casa de tiu Manuol Antonho qu´era un home mui rico. Diç que mataba siete conhinos i l home recebie todo mundo que percisasse. Chegou a tener siete criados. L tiu Falcon, l abó de Norberto era pai de Eirnestina, sue mai, cuitadica, ua tie que se amburrachaba muito. Apuis tie Einestina tubo a tiu Agarpino dun criado.
Tiu Manuol Ferreiro casou-se cun eilha i apuis ye que naciu Norberto. Ls dous éran só meio armanos. Dezie la giente: Manuol Ferreiro si queda cun un casal!, assi el tenga juízo para trabalhar esses bienes todos. Nien un nien outro, cuitados... Fúrun bandendo, bandendo; eilha siempre burracha. Tanta fogacica cumo pai Abelino lhebou para aqueilha casa!
Eilhes i tiu Baltesar i tou abó Júlio éran de ls mais ricos deiqui. Tou abó Júlio i l tiu Baltesar éran armanos. Tales uns, tales outros.
Ua beç tiu Baltesar nun tenie papel para anrebulhar l tabaco i anrrebulhou-lo nua nota de cuonto, i, apuis fumou-la. Diç que l tiu Juquin Falcon que l dixo: Á Baltesar, essa nota inda te bai a fazer muita falta.
Mira tu que todos ls trés zbaratórun todo…
L tiu d´ Ourora de l tiu Baltesar era de Baldalgoso i apuis dezie: bien arrependido quedei, mas naide me abriu ls uolhos. Apuis you dezie-le, á Baltesarota, Baltesarota! La mie pormeira mulhier era tan trabalhadeira!
Yá stá lhabada la selada. Nun la comas assi frie que quedas pior de la garganta! La última auga ten que ser morna. Ye melhor assarmos un cachico de marrana. Si sou bien ruin que nien un caldo fiç!
Tu yá stás melhor ora si? Bien faziste an quedar  an casa. Estas cousas cúran-se no caliente.
Quando eras pequeinha tamien eras mui atreita a custipados  i porblemas de gorja.
Yá naide presta! Siempre estes delores anriba de las cruzes que parécen garfos spetados.
 Ua beç  pai Abelino lhebou-te a Zenízio cun el a cobrar la bença. El era porque te querie amostrar. Tenie muita proua cuntigo. Staba yá friu i nós nien queriemos que te lhebasse por bias de seres chuquieça, (atreita a custipados).  Apuis, truixo-te anriba de ls sacos anrebulhada nua manta i nun trazies friu. Benies mui cuntenta!
Antonho Agusto sabie todo de sous abós. Ls bienes que tenien, todo. Tiu Falcon tenie muito, muito… Fúrun uns tontos, dezie-me el un die. You podie tener las melhores cousas de l termo. Aqueilha mesica que te dou era de la casa del. Mobles i todo, todo tenien. Las alfaias todas, l lhagar, potes de l´augardiente, todo, todico.
 Antonho Agusto,  Antonhico cumo l chamábamos, staba muita beç cun mai Ana i pai Abelino. Éran mui rapazeiros i balírun a muita giente para l quedáren cun ls ninos!
Bá a ber anton se quieres assar algo, you bou a dar buoltas eiqui na cozina para ber se me zangaramono!

Na Quaresma íbamos a anquemandar las almas, diç que se ganhában muitas andulgenças. Apuis uma beç fumos a cantá-las pa la ruga de l Gato. Souturdie tie Fábia Santas staba mui admirada porque diç que cantában mui bien.
L Abó, l tiu Fertunato, de San Pedro,  antregou-le la quinta qu´el tenie eiqui, de graça. Apuis bendírun-la i quien l cumprou alguns de ls bienes fui Anrique. Eilha era de Bila Seco.
Oi, nós nunca tebimos morron no pan! Quando you bin de Moçambique tenien-lo cheno. Para l cozer tenien que l lhabar. Mas quei… l gosto alhá quedaba siempre algun. Tenie que se calar. Marie Gusta ua beç metiu-se no munton que staban a calar para l, ir apartando cun ua pala al modo que l´iba botando ls puolos. Tubo que ir pal spital. Aquilo era de ser nun quarto sien circulaçon d´aire. Estas cousas son mui peligrosas. Nun bês l que fui cun senhor Alfredo Fertunato!?   Resfolgou beneno, cuitado. Staba a mexer la cáldia al modo que iba fumando i, assi se morriu…
Mira aqueilha tie na telbison cumo çcarrega stierco!
Tamien a mi me passou isso!
Mira, aqueilha andubo a fazer la massa. Agora stá a meter la massa no forno.
You quando ancomecei a fazer pan yá nun era nuoba. Era siempre mai Ana. Eilha si sabie! Biendeilhas daprendírun al pie deilha. You ua beç bi ua tie de San Martino a fazer la massa i só l´anrebulhaba, só l´anrebulhaba. Habie de ficar bien fulheiro sien la bater!... Tenie que se mexer bien la massa, bien mexida, bien sbuldregada; apuis fazien-se ls rolhos i assi spertaba. Apuis eilha stendie-se pula masseira i abrie brechas i, quando assi era, yá staba spierta.
Quando Lucília bieno para acá dezie que nun era capaç de meter l pan assi tan brando. Eilhas deixában la massa dura que nien un pedierno. Eilha apuis aprendiu cun mai.
Ls tous garotos si gustaban bien de me ajudar a fazer l pan! Nun bés que Ricardo apuis amassaba?! Cumo se bai l tiempo! Éran uns garoticos quando andaban porqui. Agora yá nien se l lhembra isto… Nun hei-de star cumo stou!!!
Nós poníemos-le un scrinho stribado a la massa para que nun corrisse pula masseira apuis que spertasse. Outras nun l ponien nada.
Porque la deixaban dura?, percurei you.
 Pus claro! Stando dura yá nun corrie, mas l pan nun quedaba tan fulheiro. Bien se bie nas fogaças que mos tornában quando las amprestábamos a alguns.
Bá, até manhana!
 Yá!
Si, yá nien paro de pies!
Ui, que si t´aspareces a tou pai! An todo! Diç eilha yá de drento apuis que me oubiu a spirrar i a tossir.



quinta-feira, 3 de novembro de 2011

Duolen-me

 


Duolen-me las fuolhas
A çprendé-se de ls galhos
Nestes dies de chúbia.

La raça passa antre las nubres
Almeia l sufrir de ls trampos
Amostrando-le la camisa de drento
Nua quaije nudeç de cuorpo.

L  aire abana-le la denidade
Als pinzones
Nas  fuolhas adonde yá  só cuorre
Un filico de paixon.

I assi barimban, barimban
Frimando sous dedos
Ne ls andebles suonhos
Que ban acobelhando.

Giladas hán-de chegar
Para cun eilhas lhebar
La calor de la cinza
Que l bai bundando.

Duol-me la primabera
Maluca
Que nun se arrima
Als galhos que se ban amofecendo…

Tiempos houbo
An que las florestas
Cantaban cantigas
Als beilares de las berbontas
Siempre a  remissacar.

Duolen-me las cantigas
A mandáren caminar
Por caminos que se ban anchuquecendo…

domingo, 23 de outubro de 2011

Ye muito tiempo

Nun me pidas para quedar para siempre
Puis que siempre ye muito tiempo
I nun sei se sou capaç.
Nun me lo digas
Porque l siempre para mi
Ye tiempo de más.


Duolen-me las raízes
Agarradas a tierra dura
Sécan-se-me ls galhos
De parar nesta secura
I las fuolhas
Cun sede de chúbias frescas
Bán mudando sues quelores
Ua a ua
I bán-se-me çpedindo.


Quando la cemba medrar
De fuolhas ne l chano friu
I l´arbole que sou, tritar
Abraçadas quedaremos
Para siempre…






quinta-feira, 6 de outubro de 2011

Ruga, la Lhéngua Mirandesa



Mais ua ruga cun l nome  la Lhéngua Mirandesa. Einouguremos-la onte an Palmela, nun bárrio de casas nuobas dua fraguesie nas fraldas de l monte adonde l castielho se chube cielo arriba mirando l mar i la sierra de l´ Arrábida i la cidade se ancarrapita pulas rugas cada béç mais yegres i cun suolo sgúbio de tanta  pisagada.


La nuossa ruga stá serena an suolo praino, antre pinhos i sobreiros. Stende-se tan feliç, cumo se stubira na tierra adonde la Lhéngua botou raízes i se fizo giente por sieclos afuora, l sou Praino, cumo se stubira acerca ls sobreiros de l Cabeço de la Trindade.
Há-de resfolgar aire puro cun ls pulmones chenos, há-de cuntar ls anhos ne ls tuoros de ls sobreiros, há-de ber la cortiça a angordar, há-de oubir las machadas quando ls dies se l cúmpran, há-de mandar ls ninos que alhá jóguen a la bola ó ánden de bicicleta, para casa, nó cun las Trindades porque ls telemóbles se apréssian a tocar ls tagalhicos para l sou chequeiro, tagalhicos zanquietos cun cundiçones para bolar an cielo sien fumos i para resfolgar aire fresco de pinhos.
Há-de, ruga nubica,…prouísta, há-de ber nacer casas nuobas, famílhias jobenes an sou nial de suonhos.
Cun l nome grabado na tabuleta d´azuleijos cun cercadura amarielha, há-de ber l sou cuorpo tapado cun alcatron nuobo an fuolha, há-de apuis ambelhecer dezindo adius a giente , a pinhos i a sobreiros. Eilha alhá stará siempre, faga sol ó chuoba, deitada, a mirar l cielo, seia primabera ó berano, an nuites scuras ó strelhadas, siempre a spera de dar las buonas benidas a quien chega.

Nós stubímos alhá nun die de outonho, a ceçar cun la calor cumo se fura berano. Oubimos la gaita, bimos beilar ls dançadores cun sues bestimientas de borel i lhenços floridos, pies cumpassiados, palos ciertos cun la música, cumo an qualquiera ruga de las sues aldés, a pedir pals santos de fin de berano.
La tabuleta, apuis que l çtapórun la cara, mirou para nós i, oubindo-mos falar an Lhéngua Mirandesa, sentiu-se an sue casa, marco a dar nome aqueilha ruga. Al fin, dou-le ua risica i la ruga sentiu-se berdadeiramente la Ruga la Léngua Mirandesa.

segunda-feira, 19 de setembro de 2011

La ruga de Adelaide Monteiro

 Testo salido ne l Jornal Nordeste

L merujeiro remortigaba las sobras de puolo nun berano que parecie terminado pula scuridon de las nubres benidas de los cabeços d’Angueira amanaciando auga fuorte a la prainada cálida. Ambaixo l Naso la carreirina de casas nuobas, guardianas de la strada, ye batalhon de centinelas scundidas nas bridraças anfitadas de rendas que las guárdan de miradas farrusteiras nun báian estes pori a tirar l sossego a la tierra d’ua sola ruga, ampedreada, zde la fuonte até la scuola bielha agora feita café i salon para ousar nos dies de fiesta.
Ye pequeinha mas ye Speciosa esta tierra cun sue eigreija de ua sola puorta, moreira no sagrado, cruzeiro de l lhugar i de l Cereijal adonde tamien las mimórias se ban assomando a postigos i puiales ora a la squierda ora a la dreita no bagaroso rodrar de l carro ruga arriba.
Ye mágica esta ruga i las sues gientes, sentimos l falar de las piedras de escaleiras i tranqueiros, queda más biba la boç de Adelaide Monteiro no poema “Percura-me amigo”: “you sou desta tierra, adonde naci / Dun bózio retumbante, chenica de bida. / You sou desta tierra, d’adonde sali, / Adonde tornei, alegre, renacida …” i an tantos poemas que cántan la Speciosa.
Mas la magie cuntina salon adrento adonde sobra giente i falta campo para oubir l porsor Amadeu Ferreira declamar “Adonde stás miu bércio”, outro poema de l libro Antre Monas i Sbolácios [Editora Zéfiro, 2010] que nesse die se amostrou al bércio de Adelaide Monteiro.
Fui galana la fiesta esse 21 de Agosto na Speciosa, l die an que las palabras desse libro tocórun todo mundo que eilhi s’ajuntou i adonde se falou de lhéngua mirandesa, de la fala, de poesie sentida i sana de la “rue … xorda de giente”.
Alcides Meirinhos








sábado, 10 de setembro de 2011

Era ua beç ne l Natal


Bengo a pedir l abraço!
To ls anhos se repetie este pedido, muita beç inda na nuite de Cunsoada, outras, ne l die de Natal.
Diç-se agora que son manifestaçones culturales de l Solstício d´ Eimbierno. Naqueilha altura chamában-se ls Casamentos, solo esso, sien falta, na nuite de Cunsoada, apuis de ceia i antes de la missa de l Galho.
...
... Solo eilhes se ajuntában, ls rapazes solteiros, para ber quien ye que casaba cun quien i que dote l habien de dar, muita beç scolhidos para fazéren caçuada. Ls mais anterjeitados para ambersar nun podien faltar para que la cousa sonasse cun mais música i mais grácia.
Screbido todo an dues fuolhas, indo cad´ua deilhas para cada grupo de casadores. Uns nua punta de la aldé, an sítio alto, outros na outra punta. Cad´un cun sou ambude, alhá ancomeçában a boziar:
Alhá bai un!
Quien bai a ser?
Antonho de las Eiras.
I cun quien?
Cun Eister Tecedeira.
Eheheheh! Rie-se, boziando.
I que l hémos de dar de dote? Buonas maçarocas de lhana para fazéren las mantas cun que se tápen na cama!
Eheheheheh!
Alhá bai un!
Scassamente houbiemos estas palabras alhá quedábamos nós de oubido bien frimado para ber se antendiemos quien iba a ser l nuosso tiu para aquel anho. L friu gilaba la cara, l nariç pingaba, las manos quedában angaranhidas, mas nada mos tiraba de l pie de la fuonte para oubirmos ls que stában ne l cabeço de la Funtázia, l que mos quedába mais acerca de casa. A las bezes nun éramos capazes d´antender porque eilhes fazien uns sonidos stranhos cun la boç para deficultar.
La cena habie sido an famílhia. Polbo cun batatas cozidas i tronchos, ls redadeiros colgadeiros de ubas rei doces cumo l miel de tan spaixaracadas i ls afelhós feitos de massa de pan. A las bezes tamien uas postas de bacalhau tamien cozido. Ua ceia buona sien las panteminices que se ousan nestes tiempos.

Cun buossa licença. Bengo a pedir l abraço a Delaide, dezie lhougo a seguir a ls Casamentos l que me habie tocado para tiu.
Pus bá! Anton agora sós de la nuossa famílhia?
Dá-le l abraço al rapaç! Ye tradiçon, ye tradiçon, dezie-me mie bó.

Lembra-se-me de quando era pequeinha me habéren casado cun un rapaç grande porque l faltarie moça i era el un de ls casamenteiros, naquel anho. Quedei anchada que nien un belhó nó acutilado, antes de stourar… You casada cun un rapaç pimpon! Medrei lhougo un palmo...




…Caminaba cun buon jaqueton cumprido, lubas, gorro na cabeça. Agora que l Nino Jasus yá nun me pon nada ne l çapatico, que yá nun tengo a ber cun ls Casamentos, nada me dá mais alegrie que haber ua nebada na altura de l Natal. Las botas de seilon fazien un cherrac caratelísco a ancalcar la niebe ne l camino, l báfio salido de ls mius pulmones formaba gotas de auga ne l pelo, ne l que quedaba fuora de l gorro. Quedando porende até tarde, formarie-se carambelo i por isso bolbi a tiempo de chegar inda algo cedo a casa.

Fui nessa caminada que me benírun a la mie eideia un sien fin de bibéncies:
L çapatico a la borda de la parede negra de fulhin, bien acerquita de la cinza, las prendas sien lhaços nien caixas que scassamente anchien l çapatico de bezerro cun cordones i que nun éran mais que uns figos, rebuçados i nuozes. Ua riqueza para mi, cousas que naquel tiempo se quemien poucas bezes.
La Missa de l Galho nua eigreija de chano de piedra, adonde retumbában las tosses i ls spirros, adonde ls cánticos de l beisa Nino se m´antreduzien ne l coraçon, me chubien la alma i peç que me fazien ir al cielo cun miu béu branco.
Ls Casamentos i l baile de l die de Natal al toque de rigaleijo para comemorar ls casamentos, la fogueira a la borda de l eigreija adonde quedábamos a calcé-mos até tarde, l botielho cun cascas para almorçar para l causo de haber yá fumeiro curado.



Agora, dous meses antes yá mos méten l Natal ne l uolhos…
Ye la publicidade als prefumes, ye la tie pimponaça a pedir ls ferreros roché al criado bien mandado, ye la Popota, son las cartas que ls ninos ancoméçan a cungeminar para pedir prendas al Pai Natal, un barrigudo que se bei que nun passa miséria.
Quando chega l Natal yá you stou farta de Natal, de tanta angústia que me bai chubindo a la mie alma.
Porquei será?

Será de l zalento que senti quando bi que l Nino nun me ponie nada i que alrobés, habie sido mie mai ó mie abo?
Será porque l Natal fui straformado an troca de prendas, an galas de solidariedade que las mais de las bezes nun son mais do que forma de se pormobéren ls que neilhas partecípan, quedando todo na mesma apuis que passa l Natal?
Será ber que muitas famílhias que se ajuntan nua casa an que la mesa stá siempre puosta, que gústan muito de las prendas, mas que apuis dízen mal, porque ancóntran que solo recebírun merdices?


Abaixei l cabeço acerca de mie casa. Yá a fin de tarde, ls pies nun sentien l xaragon de niebe tan dóndio, seinha que la gilada habie ampeçado a cair.
La pulbeira stá çcungelada, la casa cheira a las fritas de pan de forma bien anchuquecidas an lheite i uobos, als suonhos, al arroç doce, todo cun cheiro a Natal i a canela.
La nuite porpara-se para se calcer ua beç mais a la fogueira de l Natal.

Bengo a pedir l abraço, dezie-se antiempos an quaije que todas las casas…
Bengo a pedir l abraço… diç-se an pouquechicas, agora!… Falta de giente nuoba, falta de ninas tamien.
Anton que te dórun de dote, Ricardo?
Dous telemóbles de la Bodafone, para mos falarmos antre Paris i Lisboua…



Era ua beç, ne l Natal…

Arquivo do blogue